Cmentarz Ofiar Wojny 1939-1945 w Marysinie Wawerskim

 

Nieco zapomniany Cmentarz Ofiar Wojny 1939-1945 przy ul. Kościuszkowców w Marysinie Wawerskim. Są na nim pochowani polscy żołnierze polegli w wojnie obronnej 1939 roku w walkach o Stolicę, ofiary niemieckich masakr w Wawrze w grudniu 1939 roku oraz w Aninie w kwietniu 1942 roku, a także polscy i radzieccy artylerzyści polegli w walce o Warszawę we wrześniu 1944 roku.

Cmentarz został zaprojektowany przez Józefa Tarnasa i Aleksandra Zdanowicza i otwarty 12 listopada 1939 roku. Pierwszym pochowanym był pochodzący z Wilna Kazimierz Grauzynius, który poległ 19 września 1939 roku. Ostatnie pochówki miały miejsce w 1945 roku. Betonowe krzyże na cmentarzu poddano renowacji w 1960 r.

Blok skalny przed wejściem na cmentarz poświęcony pamięci żołnierzy 1 dywizji piechoty im. Tadeusza Kościuszki poległych w walkach o warszawską Pragę we wrześniu 1944 roku. Na tablicy widoczny jest „orzeł Berlinga”, inspirowany orłem z grobu Władysława Hermana z Kaplicy Królewskiej w Katedrze Płockiej.

  Tablica informująca że cmentarz poświęcony jest również żołnierzom I pułku warszawskiej dywizji piechoty im. Tadeusza Kościuszki poległym w walkach o warszawską Pragę we wrześniu 1944 roku. Dostrzec można że dwa elementy zostały odkute – być może był tam „orzeł Berlinga”.

Pomnik z czerwonego piaskowca autorstwa Stanisława Zielińskiego poświęcony jest pamięci pomordowanych w Wawrze 27 grudnia 1939 roku przez Einsatzgruppe IV pod dowództwem SS-Oberstrurmbahnführera Josefa Meisingera z rozkazu SS-brigadeführera Lothara Beutela oraz ofiarom innych mordów niemieckich do 1942 roku.

  Stara tablica upamiętniająca ofiary mordu z 27 grudnia 1939 roku – dziś już zacierający się napis jest ledwie czytelny.

Pomnik dwojga harcerzy – matki i syna; Janiny Mateckiej która zginęła od bomby 3 sierpnia 1944 r. w wieku trzydziestu sześciu lat oraz Witolda Leopolda Mateckiego który zginął 26 maja 1945 r. w wieku lat szesnastu, prawdopodobnie przy rozbrajaniu pocisków.

Tablica poświęcona polskim i radzieckim artylerzystom poległym w ataku na warszawską Pragę w dniach 10-15 września 1944 roku. Napis powoli się zaciera, nikt też nie stawia przy tablicy zniczy.

Krzyż upamiętniający żołnierzy Armii Krajowej i harcerzy zamordowanych przez Niemców w Aninie 29 kwietnia 1942 roku.

Nagrobek zakładników z Wawra rozstrzelanych przez Niemców 2 kwietnia 1940 roku. Rażący dziś emocjonalny język jest dziedzictwem epoki, gdy świeża była jeszcze pamięć wojny.